Âşık Şemi'nin "Gazel" türündeki eseri

Akademik Sayfalar dergisinden edindiğimiz bilgilere göre, Âşık edebiyatının zirveye ulaştığı 19. yüzyılda, halk şairleri hem divan şiirinden etkilenmiş hem de kendi geleneklerini koruyarak güçlü eserler ortaya koymuşlardır. İşte bu dönemin en önemli âşıklarından biri de Konya’nın yetiştirdiği büyük sanatçılardan Âşık Şem’î’dir.

Bu mecliste meşhur aşık Dertli ‘de vardı. Burası daha neşeli daha hoş bir manzara teşkil ediyor, akranlar aşık Şemi'yi türlü şakalarla zevklendiriyorlardı. Koşma Şemi’i divan ahenkleri sazlarla sürülüyordu. Ruhan Mevlevi olan aşık Dertli'nin Şemi'ye karşı candan muhabbeti vardı. Bunun için aşık Dert-li tatlı gazel ve koşmalarla meclisi ihya ediyor ve:
Çözdü hublar zülfünü aklım perişan ettiler
Razi aşkta gönlümü halka nümayan ettiler
İdigahda şehsüvar dilberan bin naz ile
Geldiler sevdiklerim meydana cevlan ettiler
Mahnurları seyrederken meyanı arsada
Rabi tâze çiynedip hakile yeksan ettiler
Gerçi nezretmiştim kurban canım anlara
İdi vaal gelmeden beyhude kurban ettiler
Dilrubalar milki hüsne Dertli'yi nefyetmeye
Geldiler bir araya hakkında ferman ettiler
Aşık Dertli bu koşmasında şerbet alayında seyrettiği dilberleri hayalında böyle tasvir ediyor. Dertli rind meşrep ve oturaklı bir şair olduğu için saz ve küftelerini meclisin anbean şekline göre değiştiriyor, ve araya şu semaiyi sürüyordu.
Nuru vechin elverir hurşidi taban olmasın
Kaddi mevzunun yeter servi revan olmasın
İnsi cin divler peri halkı müsahhar kılmaya
Hatemi lal'in yeter mihri Süleyman olmasın
Perde çek zülfü siyahından bulutveş ruyüne
Mah hacil olup hurşit perişan olmasın
Ehli aşkın sitemler içre artar imanı şevkle
Sofiye bol şerbeti olsunda iman olmasın
Derdi aşkın dârusina tetbir derman eylemez
Olmayınca derdine ey Dertli derman olmasın
Diyerek kız evinde toplanan hocalara zımni iliyor, meclisi istiğraka sevkle ham sofulardan incinen de-roni ateşini böyle teskinle tekrar
Çekme tesbihi riya meyhaneden peymane çek
Dameni piri muğanı koyma elden çana çek
Meclisi vaizda ey dil cana sikletler gelir
Alemi kesrette durma al başın bir yana çek
Cillei stihdi riyayı çekmeden olsun halas
Aşık rifatlarda dursun zahidi urğana çek
Çekme nazi zülfünü her kadar nâbud boncuğa
Reştei füimidi vaslın lü'lü-ü mercana çek
Gayri çekme ay gözüm nurı cefa şimşirini
Etme ihmal katline gel Dertli'yi dermana çek
Bundan sonra Şemi'de sazını çekerek kendisinden yaşça daha büyük olan aşık Dertli'nin mizacına ve derneğin ahengine göre
Def-i gam etmekliğe meclise ahkam istenir
Mitrıbın sazı sakinin destinde bir cam istenir
Kerbelâda irdi zulmet şiddeti aşıklara
Faslı gül feryadı bülbüllerle eyyam istenir
On iki ay intizarı yâre takat mı gelir
Vuslat aşıkların ferhande bayram istenir
Camesin ihraç ederler sim endamını görün
Bi tekellüf seyrolan mahbubu hümam istenir
Köşe-i vahdetde her gün çektiğin esma yeter
Şemi yandırma alemi elbette akşam istenir.
Bu koşma üzerine bir hayli gülüşmeler olduktan sonra meclisin arzusu ile aşık Dertli ve Şe-mi'nin karşılıklı ahenge başlamaları rica olundu.
(Devamı var)

 

HAKAN KARINOĞLU