İşte dünyanızı değiştirecek formül

Toplumların ıslahı ve sistemlerin düzelmesi, bireylerin iç dönüşümüyle başlar. Bu dönüşümün temel şartı, bireylerin kendi üzerlerine düşen sorumluluğu kabul etmeleridir. İslam’da bireyden topluma ve toplumsal bilinçten sistemsel değişime uzanan bu yolculuk, Allah’ın İlahi düzeniyle birebir uyum içerisindedir.

Kur’an-ı Kerim bu gerçeği şu sözlerle dile getirir:

"Bir toplum, kendi durumunu değiştirmedikçe Allah da onların durumunu değiştirmez." (Rad, 11)

"Hak geldi, batıl yok oldu. Şüphesiz batıl yok olmaya mahkûmdur." (İsra, 81)

Bu ayetler, bireylerin ıslahının ve hakikatin toplumda yayılmasının, batılı ortadan kaldıracak bir ilahi yasa olduğunu açıkça gösterir. Toplum, hak ve adaleti önceleyen bireylerin varlığıyla ıslah olabilir.

MASLOW VE İNSAN-I KÂMİL

Psikolog Abraham Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi teorisi, bireyin kendi dönüşümünü anlamak için önemli bir model sunar. Bu piramidin en üst basamağı olan kendini aşma (self-transcendence) seviyesi, bireyin kısıtlı benliğini aşarak daha büyük bir amaca hizmet etmesini ifade eder.

İslam’da bu düzey, "insan-ı kâmil" anlayışıyla büyük bir uyum içerisindedir. İnsan-ı kâmil olan birey, sadece kendi çıkarlarını gözetmekle kalmaz; toplumsal adaletin yerleşmesine rehberlik eder. Kur’an, toplumu dönüştüren lider niteliğindeki kişilere şu şekilde atıfta bulunur:

"Önde olanlar var ya, önde olanlar! İşte onlar, (Allah’a) yakın kılınmış kimselerdir." (Vakıa, 10-11)

Bu kişiler, bireysel olgunluklarının ötesine geçerek toplumun rehberliğini üstlenen kimselerdir. Maslow’un teorisindeki kendini aşma düzeyine ulaşan bireylerle büyük bir benzerlik taşırlar.

KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME VE SORUMLULUK BİLİNCİ

Maslow’un bir alt düzeyi olan kendini gerçekleştirme, bireyin potansiyelini ortaya koyarak kendi sorumluluklarını yerine getirmesini ifade eder. Kur’an’da kitabı sağından verilenler, bu düzeye örnek gösterilebilir:

"Kitabı sağından verilenlere gelince: Ne mutlu o kimselere!" (Vakıa, 8)

Bu bireyler, Allah’a iman etmiş ve salih ameller işlemiştir.

Düşünürlerin sözleri de bu konuyu pekala tamamlar:

Mahatma Gandhi: “Dünyada görmek istediğiniz değişimin kendisi olun.”

Mevlana Celaleddin Rumi: “Dünyayı değiştirmek istiyorsan, önce kendini değiştir.”

Albert Einstein: “Problemleri, onları oluşturan düşünce yapısıyla çözemezsiniz.”

Ancak toplumsal dönüşüm için yalnızca kendini gerçekleştiren bireyler değil, toplumda rehberlik eden Sâbikûn gibi ileri düzeyde bilinç sahibi bireyler de gereklidir.

ADEM DEMİREL