TÜRKİYE’NİN YÜZ KARASI: DARBELER

DEV-KUR'un harekete geçmesiyle birlikte 9 Martçılar tasfiye ediliyorlar. Çünkü DEV-KUR refleksini ortaya çıkaran şey 9 Martçıların radikal dünya görüşleri ve 12 Mart galebe çalıyor. Şimdi, dolayısıyla, ben her darbe sürecinde mutlaka Türkiye'nin stratejik müttefiki Amerika'nın şu veya bu şekilde bu sürecin içerisinde ğu ya da şu veya bu biçimde bu süreci engelleyip manipüle edebileceği duygu ve düşüncesine sahibim.12 Türkiye'nin dış politikasının inşasında ordunun ağırlığı ve etkililik düzeyi ele alınmaya değerdir. Ordu, tıpkı iç politikada siyasetin sınırlarını belirleyip siyasal parti ve aktörlerin bu sınırlar içinde politika yapmasını istediği gibi, dış politikada da Kürt sorunu, İsrail ile ilişkiler, Kuzey Irak Politikası, Kıbrıs ve Ege sorunları gibi kritik konuları kendi yetki alanı içinde gördü. Sonuçta ortaya siyasal iktidarların, ana eksenlerini ordunun belirlediği çerçeve içinde dış politika oluşturabildikleri bir yapı çıktı. Dışişleri bürokrasisi doğal olarak bu politikaların oluşturulma sürecinin bir parçasıydı, ama görüş ayrılıkları belirdiğinde askerlerin çıkışıyla karşılaştı. Siyasetin üstünde bir devlet politikası anlayışının sonuçta seçim ve iktidarların değişmesi olgusunu anlamsız kıldığı ortadadır.13 Ordu, Kıbrıs ve Ege, İnsan Hakları Dairesi, Doğu Çalışma Grubu gibi birimler oluşturarak ve SAREM14 gibi merkezler 11 Ali Balcı (2011); s. 26, 28, 29, 32. 56. 12 Rıdvan Akar, Gazeteci, TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu Dinleme Tutanağı, 8 Ekim 2012, s. 24. 13 İlhan Uzgel; Ordu Dış Politikanın Neresinde, Bir Zümre, Bir Parti Türkiye'de Ordu, Birikim Yayınları, İstanbul, 2009, s. 313. 14 Genelkurmay en çok tartışılan birimini kapattı. Eski Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu tarafından açılışı 8 Ocak 2002'de yapılan Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi (SAREM) 2011 Kasım ayında faaliyetlerine son verdi. SAREM'in adını gündeme getiren en önemli gelişme ise 2007 yılında yaşandı. Türkiye üzerine 'felaket senaryoları'nın konuşulduğu ABD'deki Hudson Enstitüsü'nde düzenlenen toplantıya, dönemin SAREM Başkanı Süha Tanyeri'nin katıldığı ortaya çıktı. Uzun süre tartışılan senaryolara göre; dönemin Anayasa Mahkemesi Başkanı Tülay Tuğcu suikasta kurban gidecek, Beyoğlu'nda düzenlenecek canlı bomba saldırısını terör örgütü PKK üstlenecek, ardından da TSK 50 bin askerle Kuzey Irak'a girecekti. Basına sızan senaryonun ardından Genelkurmay bir açıklama yaparak Tuğgeneral Tanyeri'nin, bir dizi temasta bulunmak üzere ABD'de ğu, Hudson Enstitüsü'ndeki toplantıya da bu çerçevede katıldığını duyurdu. (http://siyaset.milliyet.com.tr/genelkurmay-en-cok-tartisilan-biriminikapatti/ siyaset/siyasetdetay/20.01.2012/1491491/default.htm Milliyet Gazetesi, 20 Ocak 2012, Erişim: 1 Temmuz 2012) kurarak bu önemli konularda politika oluşturmaktadır. NATO ve silahlanma ile ilgili konular tamamen askerlerin eline bırakıldı, Kuzey Irak politikası 1996'daki bir Özel Millî Siyaset Belgesi ile Genelkurmay Başkanlığına bağlı Özel Kuvvetlere havale edildi.15 Soğuk ve sonrası dönemdeki dinamikler 11 Eylül ile birlikte önemli bir değişime uğradı. Balkanlar'da belirleyici gücün AB olmaya başladığı ve belli bir istikrarın sağlandığı, İsrail ile ilişkilerin 1990'lardaki önem ve hızını yitirdiği bir ortamda ABD'nin Türkiye'ye özel ve ayrıcalıklı bir müttefik gibi davranmasının anlamı kalmamıştı. Ayrıca, ABD kendisine yeni ve çok daha hevesli müttefikler bulmuştu. Macaristan, Polonya, Bulgaristan, Romanya, Arnavutluk, Gürcistan, Özbekistan ve Tacikistan ABD'yle askeri ve siyasal alanda işbirliği yapmak için kendileri önerilerde bulunuyorlar, ABD Almanya'daki birliklerini Polonya'ya kaydırıyor, Irak'ta kullanabileceği muhalif unsurları Macaristan'daki üste eğitiyordu. Yani, Doğu Avrupa'dan başlayan bir hat boyunca, Türkiye'yi de içine alan ve Kafkaslara, Orta Asya'ya ve Afganistan'a uzanan bir eksende, Avrasya Bölgesinde ABD, askeri ve siyasal olarak konumunu pekiştirmişti. Ayrıca, ABD için 1990'ların başından beri yaşamsal önem taşıyan Irak, doğrudan ABD yönetimi altına girmişti. İşte böyle bir stratejik yeniden yapılanmada Türkiye zincirin halkalarından birine dönüşmüştü ve ABD'li yetkili ve yazarlar bunu farklı şekillerde, ama açıkça belirtmişlerdi. Örneğin, Brooking Institute'den Philip Gordon “Türkiye'nin askeri değerinin çok fazla ğu efsanesinin yıkılmasının iki ülke arasında daha sağlıklı ilişkilerin kurulması için zemin oluşturacağını” yazdı (America's Partnership With Turkey is Still Valuable,” International Herald Tribune, 6 Ağustos 2003). Eski Ankara Büyükelçisi Mark Parris ise ABD'nin Türkiye'ye bakışının Irak ından önce değişmeye başlamış ğunu ve artık stratejik ortaklıktan söz etmenin bir anlamı olmadığını söylüyor (Starting Over: US-Turkish Relations in the Post Iraq War Era, Turkish Studies Quarterly, Nisan 2003). Silahlı Kuvvetlerin dış politikayı ve özelde Türkiye'nin dış politikasını nasıl algıladığı üzerinde durmak gerek. Dünyanın her yerinde askerlerin sivillerden farklı bir zihin yapısına sahip kları kabul edilir. Askeri zihniyet (military mind) olarak da adlandırılan ve dünyayı güvenlik penceresinden gören bu yaklaşımda genel hatlarıyla belirleyici dost-düşman ayrımıdır ve gri tonlar pek bulunmaz ki, bu da alınan eğitimin ve ordunun işlevinin gereğidir. Dış politika alanında güvenlik merkezli bu bakış açısı teorik karşılığını realpolitik'te bulur ve uluslararası ilişkiler literatüründeki bütün eleştiri ve gelişmelere rağmen askerlerin bakış açılarına en uygun şemayı bu yaklaşım oluşturur. Yaratılan kuşku ve korku Türkiye'nin demokratikleşmesini ve insan haklarının gelişimini engelleyen en önemli etkenlerden biri . Dünyanın en büyük emperyalist güçlerine ve onların içte ve çevremizdeki uzantılarına karşı veriliyorsa, demokrasiden ödün verilmesinden doğal bir şey olmazdı. Sonuçta, askerler insan hakları ve demokratikleşme ile etkin çatışma ve parçalanma arasında birebir ilişki kurarak, bu konuda Batı'dan eleştiri ve baskıları doğrudan bölünmeye giden yolu açmak olarak değerlendirdiler. O yüzden de insan hakları ve demokratikleşme kendi içinde insanlığın oluşturduğu bir değer olarak alınmak ve cumhuriyet projesinin en önemli parçası olarak kabul edilmek yerine, Batı'nın özellikle Türkiye'ye karşı kullanmayı seçtiği emperyalist araçlarından biri olarak görüldü, diğer konular gibi güvenlik alanına hapsedildi.16 Mahir Kaynak; Türkiye'nin Batı'yı bir bütün olarak göremediğini, Batı'nın içinde ciddi rekabetler ğunu ve Türkiye'deki darbelere de Amerika - Avrupa (özellikle İngiltere) çekişmesinin sirayet ettiğini, yine Türkiye'de komünistlerin varlığından bahsedilebileceğini 15 İlhan Uzgel (2009); s. 314, 315, 325, 328, 329, 334. 16 İlhan Uzgel (2009); s. 315, 325. ancak bir komünist hareketin hiç olmadığını, özellikle sol bir tehlikenin yaşanmadığını bunun abartılarak kullanıldığını ifade etmiştir. Düşüncelerinin devamında: Türkiye'nin dünya politikasındaki yerine dair büyük hatamız Batı'yı bir bütün olarak görmemiz ve her şeyi Batı-Doğu şeklinde analiz etmemiz. Hâlbuki Batı'nın içerisinde ciddi rekabetler vardır. O ki Cumhuriyet Halk Partisi -şimdi de öyle ya- Avrupalıydı. Daha açık bir ifadeyle, Türkiye İngiltere'nin nüfuz alanı içerisinde, onun klerini yapan bir ülke olarak bilinirdi. Fakat Amerika Birleşik Devletleri askerî olarak Orta Doğu'ya ve Türkiye'ye girdi. Türkiye'ye girince de giderek Türkiye içerisindeki etkileri artmaya başladı. Bu etkileri artınca hemen bir darbe hazırlığı olmaya başladı. Yani oradaki mesele Amerika'nın Türkiye'deki etkinliğini bertaraf etmekti. Daha ziyade İngilizler ama birçok Avrupa ülkesi de işine geldiği onunla birlikte hareket eder. Geçmişte de böyleydi şimdi de böyle. Özetle, 1960 darbesi Amerika'nın Türkiye üzerindeki etkinliğini azaltmak amacıyla yapılmıştır. Sorun Türkiye'nin Batı'nın içerisinde Avrupalı veya Amerikalı olup olmamasıyla ilgilidir. Dünyadaki mücadelenin bir de bu tarafı vardır. Kimse buna bakmaz. Bu yüzden yaptılar ve Amerika'ya daha yakın Demokrat Partiyi bertaraf ettiler, İsmet Paşa geldi. 12 Mart 1971 darbesi, benim katıldığım darbe de bu sürecin bir devamıdır. Neden? Amerika'nın etkinliğini iyice azaltmak için sol bir cunta hazırladılar. Sol cuntanın özelliği, solculuğun Amerika karşıtı olmasıydı. Bu solcu olmaya yetiyordu.17 Demokrasi, Darbeler ve Türk Modernleşmesi Demokrasi, birçoğumuz için tanıdık bir sözcük olabilir fakat yine de, totaliter rejimler ile askeri diktatörlüklerin, birbirlerine benzer bir biçimde, kendilerine demokratik etiketler yapıştırarak halk desteğine sahip klarını ileri sürdükleri bir dönemde, yanlış anlaşılmış ve yanlış kullanılmış bir kavramdır. Sözlük tanımında demokrasi: Üstün iktidarın halkta bulunduğu veya halk tarafından doğrudan ya da özgür bir seçim sistemi içinde seçilmiş temsilcileri aracılığıyla kullanıldığı, halk tarafından yönetimdir. Abraham Lincoln'ın deyişiyle, demokrasi, “halkın, halk tarafından ve halk için” yönetimidir. Gerçekten de demokrasi, özgürlüğe ilişkin bir fikirler ve ilkeler kümesidir ama aynı da, uzun ve çoğu kez dolambaçlı bir tarih boyunca biçimlenmiş bir uygulamalar ve usuller kümesini de içinde barındır-maktadır. Kısacası demokrasi, özgür-lüğün kurumsallaşmasıdır. Bu le, herhangibir toplumun, doğru anlamda demokratik diye adlandırılabilmesi için, anayasal yönetimin, insan haklarının ve kanun önünde eşitliğin, ın sınamasından geçmiş olması gerekmektedir.18 Demokrasiler, devletin halka hizmet için var ğu ilkesine dayanırlar; halk devlete hizmet için var olmaz. Bir diğer deyişle, insanlar demokratik devletin tebaası değil, yurttaşlarıdır. Devlet, yurttaşlarının haklarını korur-ken, bunun karşılığında, yurttaşlar da devlete sadakat gösterirler. Buna karşılık, otoriter bir sistemde devlet, toplumdan ayrı bir varlık olarak, kendi halkından, devletin eylemlerine rıza göstermelerini garantiye li-">li gibi herhangi bir karşı yükümlülük getirmeden, sadakat ve hizmet talep eder. Bütün demokrasiler, yurttaşların özgürce, çoğunluğun yönetimi ilkesine uygun olarak siyasal kararları aldıkları sistemlerdir. Hiç kimse, örneğin, nüfusun yüzde 51'inin, geriye samsun oto kiralama yüzde 17 Mahir Kaynak, İktisat Profesörü, TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu Dinleme Tutanağı, 14 Ekim 2012,s. 3-4. 18 Türk Demokrasi Vakfı; Demokrasi Nedir? (Çev: Levent Köker), Türk Demokrasi Vakfı, Ankara, 1992, s. 9, 10. 49'u çoğunluk adına baskı altında tutmasını hakça ya da adil diye nitelemez.  DEVAMI YARIN...