Burunoba Köyü
Türkiye Yazarlar Birliği Üyesi ve Dil ve Edebiyat Derneği üyesi Karamanlı Yazar Hasan Erkan'ın kaleminden Karaman Burunoba Köyü:
"Karaman merkeze bağlı köy.
Köyün kuruluş tarihi yenidir ve 150 yıl öncesine dayanmaktadır.
Ovada kurulan köy, Karaman’ın kuzeydoğusunda yer almaktadır.
37° 27′ 0,309” kuzey ve 33° 20′ 37,017” doğu koordinatlarında yer alan köy, Karaman’a 37 km uzaklıktadır.
Köyün bulunduğu yerin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.009 m’dir.
Karadağ’ın doğusunda yer alan köy, Konya-Karapınar-Yenikuyu ve Çiğil, Karaman-Çoğlu ve Akçaşehir köyleriyle komşudur.
Burunoba’nın merkezine 8 km mesafeden daha yakın 4 köy bulunmaktadır. Çiğil 3,91 km, Çoğlu 4,27 km, Yenikuyu 6,24 km ve Kameni 6,92 km’dir.
Köyün “Çakırbağ” adında bir bağlısı bulunmaktadır.
Köy dağın uç eteğinde (burnu) kurulan bir oba olduğu için “Burunoba” ismini almıştır. Köyün ismi halk arasında “Burnoba” şeklinde telâffuz edilmektedir.
Köy, Hotamış Türkmenlerinin Şabanlı oymağına mensuptur.
Halep Türkmenleri arasında bulunan Avşar koluna mensup olduğu sanılan Şabanlı oymağı Hotamış’a Şefaatli oymağından önce gelip yine Hotamış’ın bir mahallesi durumunda olan kendi oymak adlarını verdikleri Şabanlı köyüne yerleşmişlerdir.
Bu oymak zamanla Ortaoba, Kayacık, Küçükaşlama, Büyükaşlama, Burunoba, Yenikuyu ve Sazlıpınar (Rakka) obalarını kurmuşlar, daha sonra da her oba müstakil köy hâline gelmiştir. Çiğil köyü de bu oymak içerisinde sayılmıştır.
Köy, 1338’de (1922) Konya Vilâyeti Sıhhiye Müdürü Dr. Nazmi Azmi Bey [SELCEN, 1303 (1887), Arapgir, Malatya-1945, İstanbul] tarafından kaleme alınan “Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası-Konya Vilâyeti” kitabında, Konya vilâyeti, Karapınar (Sultaniye) kazâsı, Merkez nâhiyesine bağlı 19 köyden birisi olarak geçmektedir.
1928 yılında eski Türkçe alfabe ile yayınlanan “Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları” isimli kitapta BurunobaKöyü; Konya vilâyeti, Sultâniye (Karapınar) kazâsı, Hotamış nâhiyesi köyleri arasında zikredilmiş ve eski Türkçe harfler ile “برونن اوبه”, Lâtin harfleriyle “Broun obé” şeklinde ifade edilmiştir.
Ülkemizde “Burunoba” adında başka bir yerleşim yeri bulunmamaktadır.
Karaman ve köyleri ile ilgili olarak araştırmalar yapan ve bunu kitabında yayınlayan Durmuş Ali GÜLCAN, köyün olduğu yörede ilk yurt tutanların Türkmen Süleymân Koca Obası olduğunu ileri sürmüştür.
GÜLCAN, köy halkının Hotamış bölgesine yerleşen Bozulus Türkmenleri’nin büyük 6 oymaktan birisi olan Şa’bânlı oymağına mensup olduklarını belirtmektedir.
Oğuzların Avşar ve Beğdili boylarına mensup Hotamış Türkmenleri, Moğolların Merv ve Horasan’ı idaresi altına alması üzerine batıya önce Anadolu’ya göç etmiş daha sonra Suriye’ye geçip Halep bölgesine yerleşmişlerdir.
Daha sonra Fırat kıyısında susuz ve verimsiz topraklara sahip Rakka ve Caber bölgesinde 1102 (1691) yılında bozulan asayiş ve celali isyanları yüzünden iskâna mecbur edilen Hotamış Türkmenleri, susuz ve verimsiz topraklarda bunalmaya başlar ve Anadolu’ya geçmek için fırsat kollamaya başlar. XVIII. yüzyıl başlarında oymak beyleriyle Adana üzerinden hareketle Çukurova ve Kozan’da bir süre konaklayarak yollarına devam etmek istemişlerdir. Anadolu’ya geçmek için harekete geçen Hotamış Türkmenleri bu seferde Adana Beylerbeyi’yle karşı karşıya gelirler. Çarpışmayı göze alarak çemberi yarıp Torosları aşarak Anadolu’ya geçmeyi başaran Hotamış Türkmenleri Niğde Aksaray yöresinde Taşpınar Köyü’ne yerleşirler.
Ticaret kervanları ve hac kafilelerinin geçiş noktasındaki bu bölgede eşkıyalar ve asker kaçakları soygunlar yapıyordu. Bu bölgede güvenlik yoktu. Taşpınar’a sığmayan Türkmenler Suğur Köyü’ne baskın vererek buraya yerleştiler. Eski adı “Suğur” olan bu köye yerleşen Türkmenler bu bölgenin güvenliğini devriye gezerek ve cirit oynayarak sağlayıp buranın ismini de “Hotamış” olarak değiştirmişlerdir. Buranın güvenliğinin sağlanması üzerine İç Anadolu bölgesine ait Türkmenlere bırakılmıştır.
Türkmenlerin Suriye’nin Halep bölgesinden başlayarak Çukurova’dan ve Aksaray’dan devam edip gelen meşakkatli ve ıstırap dolu yolculukları 1163’lü (1750) yıllarda Hotamış’ı yurt tutmalarıyla son bulmuştur.
Aslı “Otamış” olan “Hotamış”ın anlamına gelince Oğuz Türkmenleri’nin göçer olmayan, yurtlarında ikâmet edenlerine “Tohtamış” göçebe olup, çadırlarına çıkanlarına “Otamış” denilmiştir. Otama; göçme, çıkma, ayrılma, Tohtama ise; oturma kalma anlamlarını taşımaktadır. III. Murat Han [982-1003 (1574-1595)] devrinde Halep Türkmenlerinin Beğdili oymağından 45 hanelik bir obasının adının “Otamışlu” olduğu, aynı obaya mensup Türkmenlere Anadolu’ya gelince de “Hotamış”lı denilmiştir.
İşte yakın tarihte 1750’li yıllarda Halep’ten gelerek şimdiki Hotamış’a yerleşen ve aslı göçer olan bugün Karaman, Karapınar ve Çumra’daki köy ve kasabalarında ki yerleşik düzende yaşayan Şefaatli, Şa’bânlı, Suğurlu, Hacıgözelli, Avatlı ve Celfeli isimleriyle anılan Türkmen oymaklarının Hotamış ve yöresinde kurdukları 24 köy ve kasaba kendilerine has kültürleriyle hayat sürmektedirler.
1285 (1868) yılında başlayan 5 yıl süren [1290 (1873)] halk arasında “Koca Doksan” diye bilinen kıtlık yıllarının karabulut gibi çökmesiyle açlıktan bütün hayvan sürüleri zayi olmuştur. İnsanlar bir yandan açlıkla mücadele ederken fitne ve fesat artmış, kimse kimseyi dinelemez olmuş, en son derbend ağası olan Ahmet Ağa’nın da yaşının ilerlemesi ve halk üzerinde nüfuzunu kaybetmesiyle Türkmenler arasında birlik ve beraberliği sağlayamaz duruma gelmiştir. Bu fırsattan yararlanan Türkmenler, çiftlik ve obalarından bir daha Hotamış’a dönmemişlerdir. Hotamış’a bağlı olan çiftlik ve obalar birer bağımsız köy hâlini almışlardır. Bunlar Burunoba köyü olmak üzere Ortaoba, Kayacık, Küçükaşlama, Yenikuyu, Taşpınar, Üçhüyük, Camili Mescid, Karahüyük, Taşağıl, Sürgüç, Yılanlı, Uzunkuyu, Eğilmez, Karacaören, İslik, Feriz ve Şabanlı köyleridir.
Burunoba Köyü, Konya Karapınar’a bağlı Şâbanlı, Çiğil, Yenikuyu, Kayacık, Ortaoba, Sazlıpınar (Rakka) ve Küçükaşlama ile Konya Çumra’ya bağlı Büyükaşlama köyleriyle birlikte Şâbanlı oymağından ayrılan köylerdendir.
Beş-oğlu Süleymân Koca, Eskiil (Aksaray) dolaylarından gelen Türkmenler’dendir ve ilk yerleşim yerleri de Konya-Karapınar-Kayacık Köyü dolaylarındaki Ortaoba Köyü’dür.
Süleymân Koca, zeki, ileri görüşlü bir Türkmen imiş. Develeri olan ve deve kervâncılığı yapan Süleymân Koca, Çoğlu Köyü sınırları içerisinde olan dağın burnundaki ovaya oba kurmak için Çoğlulular’dan müsaade almış ve buraya yerleşmişlerdir [1290 (1873)].
Daha sonra Çoğlular ile arası bozulan köylüler arasında uzun yıllar niza ve kavgalar eksik olmamıştır.
Bu kavgalı yıllarda Süleymân Koca’nın Ortaoba’da kalan “Hâcı Kadı” namıyla meşhur olan büyük oğlunun obası da kardeşleri tarafından zorla sökülerek, buraya yerleştirilmiştir.
Dağ bölgelerinde yaşayan aşiretleri kış aylarında mağaralarda barınırlardı. Buraya yerleşen Süleyman Koca obaları “tol” adı verilen yer altı kazılarak zeminden yukarıya 1 m kadar bir duvar örülerek ve örtülerek evsinlerde barınırlardı.
At meraklısı olan ve iyi at besleyen Süleymân Koca sık sık cirit oyunları düzenlermiş.
Süleymân Koca’nın obası çoğalmış, buranın 3 km kuzeybatısındaki Çiğil ve 5 km kuzeydoğusundaki Yenikuyu obalarıyla birlikte bir muhtarlık kurmuşlarsa da her oba ayrı ayrı muhtarlık olmuştur.
Köy, Hotamış nâhiyesine bağlı iken 1300 (1883) ve arasında nâhiye merkezinin Kayacık köyüne taşınması nedeniyle bu nâhiyeye bağlanmıştır (Konya Salnâmesi, s. 107).
Köy, 1310 (1892) yılında 20 hâne ve 130 kişi olarak kayıtlıdır (Konya Vilâyeti Salnâmesi s. 278-394).
Hotamış’ın 1331 (1915) yılında nâhiyeliğini tekrar kazanmasından sonra buraya bağlanmıştır. Ancak bu fazla sürmemiş, Jandarma karakolunun Kayacık köyüne açılmasından sonra Kayacık köyü tekrar nâhiye merkezi olmuştur.
1940 yılında jandarma karakolunun Hotamış’a nakledilmesi ile Hotamış tekrar nâhiye hüviyetini kazanmıştır.
Konya vilâyeti, Karapınar kazâsı Hotamış nâhiyesine bağlı olan Burunoba Köyü, 18 Nisan 1941 tarihinde Konya vilâyeti, Karaman kazâsı, Kılbasan nâhiyesine bağlanmıştır:
“1- Konya vilâyeti Karapınar kazâsının Hotamış nâhiyesine bağlı Burunoba köyü bu kazâdan alınarak aynı vilâyete mülhak Karaman kazâsının Kılbasan nâhiyesine bağlanmıştır.
2- İşbu kararnamenin hükmünü icraya Dahiliye Vekili memurdur. 18/4/1941
Reisicumhur İsmet İNÖNÜ, Başvekil Dr. Refik SAYDAM, Dahiliye Vekili Fayık ÖZTRAK (24.04.1941 tarihli ve 4792 sayılı Resmî Gazete).
Köy, 15 Haziran 1989 tarihinde kabul edilen 3578 sayılı 4 il ve 5 ilçe Kurulması Hakkında Kanun gereğince 19 köyle birlikte Karaman ili, Merkez ilçe, Kılbasan bucağına bağlanmıştır (21 Haziran 1989 tarihli ve 20202 sayılı Resmî Gazete).
Köy, 1310 (1892) yılı Konya Vilâyeti Sâlnâmesi’nde (İl Yıllığı) 20 hâne ve 130 kişi olarak kayıtlıdır (s. 278-394).
Köy; 1935’de 216, 1940’da 238, 1945’de 274, 1950’de 271, 1955’de 330, 1960’da 327,1965’de 384, 1970’de 448, 1975’de 493, 1980’de 526, 1985’de 531, 1990’da 436 ve 2000’de 332 kişi olarak sayılmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2007 yılında geçilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne (ADNKS) göre köyün nüfusu 283 kişidir.
2008’de 280, 2009’da 260, 2010’da 238, 2011’de 226, 2012’de 223, 2013’de 237, 2014’de 234, 2015’de 230, 2016’da 225, 2017’de 224, 2018’de 236, 2019’da 216, 2020’de 228 ve 2021’de 233 kişi olarak tespit edilmiştir.
172 seçmeni olan Burunoba Köyü’nde 1 Kasım 2015 günü yapılan 26. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’nde 150 seçmen 1331 numaralı sandıkta oy kullanmıştır. 147 oy geçerli sayılırken, 3 oy geçersiz sayılmıştır.
Burunobalılar, 110 oyla en fazla AK Parti’yi tercih etmiştir. CHP 20 oy ve MHP 20 oy almıştır. HDP’ye ise oy çıkmamıştır.
16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçişi öngören halk oylaması (referandum) sonuçlarına göre; Burunoba Köyü’nde %68,42 oranında “evet” ve %31,58 oranında “hayır” çıkmıştır.
Köyün muhtarı; Esat KONUKCU’dur (irtibat numarası: 0541 574 04 40).
Köyün azaları; Ramazan SAYMA, Salih ERDURU, Bahadır AKDOĞAN ve Tamer MERT’tir.
Köyün eski muhtarları; Ramazan AKDOĞAN (2004-2019), Cemal KONUKCU (1994-2004), Şevket AKBULUT (1989-1994), Hüseyin ATASEVEN (1977-1989), Şükrü ONAT (1973-1977), Mehmet Vehbi ATALAY (1972-1973), Mustafa KONUKCU (1968-1972), Rıfat ATALAY (1963-1965), İsmail KONUKCU (1960-1961), Abdurrahman USLU (1959), Mustafa AKDOĞAN (1958), Mustafa GÜZELSARI (1953-1959), Ömer ATASEVEN (1950) ve Ahmet KONUKCU’dur (1947-1948).
Köydeki sülâleler ve aldıkları soyadları; Köseler (Kayacık Ortaobası’ndan gelmişler, Akbulut), Hacıbekirler (Akdoğan, Çabuk, Sağlam), Hacılar (Kelhacılar da denilmektedir, Atabay, Atalay), Hacıdurmuşlar (Ataseven, Küçüktürk), Osmancılar (Elitok), Taliphocalar (Erduru), Eyvazlar (Eyvaztekin), ? (Kayacık Ortaobası’ndan gelmişler, Görgü), Delisarılar (Güzelsarı), ? (Güdümen’den gelmişler, Kartal), Çolaklar (Konukcu), İmamlar (Hacelihocalar da denilmektedir, Konukcu), Hacımüzelli (Mert), Harkürler (Karapınar’dan gelmişler, Onat), Hacımemedler (Sayma), Alibeyler (Hotamış’tan gelmişler, Uslu) ve Üzümler’dir (Karacaören’den gelmişler, Üzüm).
Burunoba Köyü, bir ova köyüdür. Kuzey batıda tepeler, güney doğuda Çakır dağı ve Karadağ vardır.
Köyde karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışları soğuk, yazları ise sıcak geçer. Köy, Karaman’ın uzun yıllar ortalamasında (326 mm) en az yağış (250 mm) alan üçgeninde (Ayrancı-Akçaşehir-Burunoba) yer almaktadır. En fazla nisan ve mayıs aylarında yağış artmaktadır. Arazinin açık ve toprağın kuru olması nedeniyle rüzgârlı zamanlarda tozlar adeta kum fırtınasını andırır. Köyde akarsu mevcut değildir.
Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Köyde buğday başta olmak üzere, dane mısır, yağlık ayçiçeği, şekerpancarı, arpa, elma, patates, nohut, kuru fasulye, yonca, yulaf,aspir, Macar fiği, çörek otu ve çemen (buy) yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Köyde 400,777 dekar alan nadasa bırakılmaktadır.
Köyde 109 adet büyükbaş hayvan varlığı ile 2.356 adet koyun ve 402 adet keçi olmak üzere toplam 2.758 adet küçükbaş hayvan varlığı bulunmaktadır. Köyün bağlısı olan Çakırdağ Yaylası’nda yaygın olan küçükbaş hayvancılık, son yıllarda kuraklığın etkisiyle önemini yitirmiştir.
Köyde 1984 yılında kurulan sulama kooperatifinin 66 ortağı bulunmaktadır. 2008-2010 yılları arasında kapalı şebeke sistemine geçmiş olup, 7.500 dekar alan sulanmaktadır.
2006 yılında başlayan 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu gereği 4.746,5 hektar alanda arazi toplulaştırması başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir.
Köyün kadastrosu 27 Kasım 1956 tarihinde kesinleşmiştir. Köyün orman varlığı bulunmamaktadır.
Köyün, eski yerinde yenilenip, 1962 yılında ibâdete açılan bir câmii vardır.
Köyde ilkokul 1950’de açılmış 1972 yılında binası yenilenmiştir. 1975’te ortaokul açılmış ise de öğrenci olmadığı için 1992 yılında kapatılmıştır. Köy nüfusunun giderek azalması sonucu bugün köyün çocukları taşımalı olarak Çoğlu Köyü’ndeki Şehit Mehmet Sağlamoğlu İlkokulu’nda öğrenim görmektedir.
Köyün medar-ı iftihârı Çanakkale şehididir. Er Alî-oğlu Ömer (R. 1302/ M. 1886- R. 4 Teşrinievvel 1331/ M. 17 Ekim 1915); Birinci Cihân Harbi, Çanakkale Cephesi, Mekteb-i Harbiye Hastahanesi’nde şehadet şerbetini içmiştir.
Köye yol 1972 yılında yapılmıştır. Bugün tamamen asfalttır. Ulaşım vatandaşların kendi özel araçları ve minibüsle sağlanmaktadır.
Köyde önceleri kuyulardan temin edilen su kullanılıyordu. 1972 yılında köye su gelmiş, günümüzde her eve çeşme yapılmıştır. Şu an iki adet elektrikle çalışan kuyu suyu mevcut olup su ihtiyacı bu depolardan karşılanmaktadır.
Köye 1979 yılında elektrik gelmiştir. Buna bağlı olarak televizyon ve elektrikli ev aletleri kullanmaya başladılar. 1986 yılında köye ilk telefon bağlanmıştır. Ayrıca köyde bir de santral bulunmaktadır.
Köyde; “Eğer misafirperverlik yoksa; o köy Türkmen değildir” sözü ile özdeşleştiği şekilde her sülâlenin bir misafir odası bulunmaktadır. Şu an Çolaklar (Konukcu) ve Hacımehmetler (Sayma) sülâlelerine ait 2 adet misafir odası kalmıştır.
Köye ait anonim halk kültürüne ait örneklerinden birisi;
“Merdivenim gırkayak
Gırkına vurdum dayak
Yârim geldi didiler
Goştum yalınayak” şeklindeki manidir."
BİBLİYOGRAFYA:
İbrahim Gündüz, Bütün Yönleriyle Karapınar, Konya 1980, s. 499, 562, 563; Şükrü Özüdoğru, Tarihî, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Hotamış, Konya 2013, s. 44, 45, 51, 60, 103, 104; Fethi Özçelik, Çoğlu ve Çoğlulular, Konya 1998, s. 13, 17; Durmuş Ali Gülcan, Karaman Mahalle, Kasaba ve Köyleri Tarihçesi, Karaman 1989, s. 133-136; Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları, Dahiliye Vekaleti, İstanbul 1928, s. 847; Osman Ülkümen, Karaman ve Çevresi Türkmenleri Tarihi ve Kültürü, Karaman 2011, s. 70, 92, 102; Abdullah Uysal, Necati Alodalı, Musa Demirci, Dünü, Bugünüyle Karaman Kültür-Tarih-Coğrafya, Konya 1992, s. 127; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Köylerimiz (1 Mart 1968 gününe kadar), Ankara 1968, s. 107; Musa Şaşmaz, Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), Ankara 2014, c.8, 322; www.msb.gov.tr erişim tarihi: 09.05.2016; http://bucivar.com/karaman/merkez/burunoba erişim tarihi: 05.02.2016;
biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr erişim tarihi: 05.02.2016; karaman.gov.tr/il-mahalli-idareler-mudurlugu erişim tarihi: 09.05.2016; sonuc.ysk.gov.tr/module/ssps.jsf erişim tarihi: 07.02.2016; http://www.haritatr.com/burunoba-koyu-haritasi-mba8d erişim tarihi: 26.05.2016;
https://tr.wikipedia.org/wiki/Burunoba,_Karaman erişim tarihi: 26.05.2016 kubbealtilugati.com/sonuclar.aspx?pId=2&km=ÇOK&mi=0 erişim tarihi: 02.05.2016; http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=265603 erişim tarihi: 26.05.2016;